Cynk, to jeden z najważniejszych pierwiastków śladowych w naszym organizmie. Jest składnikiem ponad 300 enzymów i białek oraz odgrywa bardzo ważną rolę w syntezie hormonów steroidowych. W jakich produktach najlepiej go szukać? Najwięcej znajdziemy go w mięsie, owocach morza oraz produktach pełnoziarnistych. Warto jednak zwrócić uwagę, że cynk wchłania się jedynie w 30% ilości przyjętej wraz z pożywieniem. W przypadku mężczyzn mówi się o wchłanianiu od 8 do 15 mg dziennie, w przypadku kobiet około 8 mg na dzień. Z wiekiem przyswajanie cynku zmniejsza się jeszcze bardziej i chociaż proporcjonalnie obniża się również poziom jego wydalania, to należy pamiętać, aby jego spożycie znajdowało się na poziomie, który pozwoli zachować bezpieczny bilans.
DEFICYT CYNKU – PRZYCZYNY,
OBJAWY I DIAGNOSTYKA
„Zła dieta oraz choroby uniemożliwiające wchłanianie cynku, są przyczyną jego niedoboru aż u 30% ludzi na świecie.”
Niedobór cynku dotyczy aż 30% ludzi na świecie. Wszystko za sprawą złej diety lub chorób, które uniemożliwiają jego wchłanianie. Deficyt cynku jest trudny do zdiagnozowania, ponieważ nie poznano jak dotąd wiarygodnych markerów jego występowania. Naukowcy próbują badać poziom tego pierwiastka na wiele sposobów, np. poprzez określenie jego ilości w serum lub osoczu, w moczu, erytrocytach, leukocytach, ślinie, czy badając fosfatazę alkaliczną. Najskuteczniejsze są badania izotopami lub radioizotopami. Jednak ze względu na skomplikowaną procedurę tych badań, są one niedostępne dla większości z nas. Najczęściej wykonywane są więc testy osocza i serum, ale w związku z tym, że wiele czynników, jak stres, infekcje, zażywane leki sterydowe, ciąża, post, itp. może wpłynąć na ilość cynku we krwi, badania te nie są dokładne.
Z powodu trudności w diagnozowaniu niedoboru cynku za pomocą powyższych metod, niektórzy lekarze i dietetycy próbują analizować występujące u pacjentów objawy. Jednak również i w tym przypadku diagnoza nie jest prosta i jednoznaczna. Cynk, odgrywa bowiem tak wiele różnych funkcji w naszym organizmie, że jego brak może objawiać się na bardzo wiele sposobów. O jego niedoborze może świadczyć zarówno utrata apetytu i ospałość, jak i rozdrażnienie i niepokój. Brak cynku może objawiać się pogorszeniem węchu i smaku, osłabieniem słuchu i wystąpieniem szumów usznych. U mężczyzn możliwy jest spadek libido. W przypadku dzieci deficyt cynku powoduje spowolnienie tempa rozwoju. Osoby z niedoborami cynku źle tolerują alkohol i glukozę, dochodzi u nich do anemii, złego gojenia się ran, chorób jelit i biegunek. Rośnie podatność na infekcje i pasożyty. Zmniejsza się umiejętność uczenia się i zapamiętywania. Deficyt cynku może również manifestować się miażdżycą tętnic.
Niski poziom cynku w organizmie może być efektem choroby, m.in.: anemii sierpowatej, celiakii, choroby Crohna, marskości wątroby, anoreksji czy obecności wirusa HIV. Niedobór tego pierwiastka może również wystąpić na skutek uszkodzenia nerek, jako efekt przewlekłej biegunki, rozległych oparzeń ciała, uzależnienia od alkoholu czy narkotyków. Powody mogą być również bardziej prozaiczne. Deficyt cynku może bowiem wystąpić u osób, które w nadmiarze spożywają kawę oraz pokarmy bogate w żelazo, miedź, wapń, fosfor, błonnik czy kwas fitynowy. Pamiętajmy również, że nie zawsze niski poziom cynku jest efektem choroby. Grupą narażoną na deficyt tego pierwiastka są także matki karmiące, kobiety w ciąży, sportowcy (szczególnie uprawiający sporty wytrzymałościowe, jak np. biegi, czy kolarstwo) oraz wegetarianie. Skoro więc badanie krwi czy interpretacja objawów nie zawsze dają faktyczny obrazu stężenia cynku w organizmie, dobrą alternatywę dla powyższych stanowi analiza pierwiastkowa włosów, która daje jednoznaczny obraz jego poziomu.
SUPLEMENTACJA
Po prawidłowym zdiagnozowaniu niedoboru cynku, warto sięgnąć po preparaty uzupełniające. Suplementację należy jednak dobierać i stosować pod okiem fachowca, ponieważ deficyt cynku może wiązać się z obniżonym poziomem innych pierwiastków. Przykładowo, przyjmowanie preparatów cynku, nawet w tak niskich dawkach jak 18 mg/dzień, ogranicza wchłanianie miedzi, co w perspektywie długotrwałego stosowania może doprowadzić do niedoboru tego pierwiastka. Suplementacja cynku może również wywołać niedobór żelaza.
„Cynk posiada działanie antydepresyjne, nawet w przypadku chorób odpornych na leczenie lekami psychotropowymi.”
Na temat dobroczynnego wpływu suplementacji cynkiem przeprowadzono wiele badań. Z jego przyjmowania na pewno skorzystają sportowcy oraz wszystkie inne osoby, podejmujące na co dzień zwiększony wysiłek fizyczny. Duże ilości Zn są bowiem wydalane z organizmu wraz z potem. Ponadto suplementacja cynkiem organicznym podnosi poziom testosteronu oraz insulinopodobnego czynnika wzrostu (IGF-1), któremu przypisuje się działanie poprawiające wzrost komórek i syntezę białek mięśniowych.
Niski poziom cynku powoduje obniżenie liczby limfocytów, czyli komórek układu odpornościowego. Dlatego uzupełnianie tego pierwiastka przeciwdziała spadkom odporności, na które szczególnie narażone są osoby starsze oraz osoby uprawiające sporty wytrzymałościowe. Przez pewien czas po treningu ilość przeciwciał, w tym limfocytów, jest u nich obniżona, co otwiera drogę dla bakterii, wirusów i grzybów.
„Badania wykazały, że uzupełnienie niedoboru cynku u osób starszych poprawiło ich zdolność kojarzenia oraz zmniejszyło objawy demencji.
Cynk moduluje przewodzenie sygnałów w synapsach nerwowych. Dzięki temu, posiada działanie antydepresyjne, nawet w przypadku chorób odpornych na leczenie lekami psychotropowymi. Przeprowadzono badania, w których pacjenci zażywali cynk przez 12 tygodni, co znacznie zmniejszyło symptomy depresji. Inne badania wykazały również, że uzupełnienie niedoboru cynku u osób starszych poprawiło ich zdolność kojarzenia oraz zmniejszyło objawy demencji.
Zażywanie preparatów z cynkiem obniża poziom glukozy we krwi oraz poprawia wrażliwość insulinową, co jest szczególnie ważne u osób otyłych.
U osób z deficytem cynku suplementacja obniża poziom CRP, czyli białka pojawiającego się we krwi w konsekwencji stanu zapalnego. Redukowanie poziomu tego wskaźnika jest uważane za istotne w przypadku miażdżycy i chorób sercowo-naczyniowych.
Niedobór cynku jest częstą przypadłością w dzisiejszych czasach. W związku z olbrzymią rolą, jaką pełni w naszym organizmie oraz poważnymi skutkami stwierdzonych deficytów, należy zastosować odpowiednią diagnostykę i suplementację, sprawdzając jednocześnie poziom żelaza oraz miedzi.
Anna Borszewskadietetyk, promotorka zdrowego stylu życia, absolwentka Śląskiej Wyższej Szkoły Medycznej oraz właścicielka gabinetu dietetycznego Centrum Dietetyki w Pszczynie, https://annaborszewska.pl/
Biografia:
1. Carol E. Semrad, Zinc and Intestinal Function, Current Gastroenterology Reports 1999, 1:398–403.
2. Izabela Mońka, Danuta Wiechuła, Znaczenie cynku dla organizmu ludzkiego w aspekcie suplementacji tego pierwiastka, Annales Academiae Medicae Silesiensis (online) 2017; 71: 314–325.
3. Beata Gapys, Anna Raszeja-Specht, Hanna Bielarczyk, Rola cynku w procesach fizjologicznych i patologicznych organizmu, Journal of Laboratory Diagnostics 2014; 50(1): 45-52.
4. Kilic M1, Baltaci AK, Gunay M, Gökbel H, Okudan N, Cicioglu I. The effect of exhaustion exercise on thyroid hormones and testosterone levels of elite athletes receiving oral zinc. Neuroendocrinology Letters 2006 Feb-Apr;27(1-2): 247-52.
5. Kilic M., Effect of fatiguing bicycle exercise on thyroid hormone and testosterone levels in sedentary males supplemented with oral zinc. Neuroendocrinology Letters 2007 Oct; 28(5): 681-5.
6. Netter A, Hartoma R, Nahoul K. Effect of zinc administration on plasma testosterone, dihydrotestosterone, and sperm count. Archives of Andrology Journal of Reproductive Systems, 1981 Aug; 7(1): 69-73.
7. Blostein-Fujii A, DiSilvestro RA, Frid D, Katz C, Malarkey W. Short-term zinc supplementation in women with non-insulin-dependent diabetes mellitus: effects on plasma 5′-nucleotidase activities, insulin-like growth factor I concentrations, and lipoprotein oxidation rates in vitro. The American Journal of Clinical Nutrition 1997 Sep; 66(3): 639-42.
8. Pamela J., Fraker Louis E., King Tonya Laakko Teresa L., Vollmer The Dynamic Link between the Integrity of the Immune System and Zinc Status, The Journal of Nutrition, Volume 130, Issue 5, 1 May 2000, Pages 1399S–1406S.
Wszystkie artykuły (inne niż autorstwa Lifeline Diag) opublikowane na stronie www.lifelinediag.eu, udostępniono z podaniem ich dokładnego źródła oraz autorów. Teksty te, opublikowane w całości lub w postaci zaznaczonych fragmentów mają charakter wyłącznie naukowo-informacyjny i nie są publikowane w celu uzyskania korzyści handlowej, a jedynie w celu utworzenia bazy wiedzy na dany temat.
